Şöhreti Anadolu’yu aşan, Afrika, Amerika ve Avustralya kıtalarında vahşi hayvanlara karşı sürüleri koruyan kangallara çipli takip geliyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlı yerel kalkınma projeleri yürüten 26 kalkınma ajansından biri olan Orta Anadolu Kalkınma Ajansı (ORAN), Sivas’ta teknolojinin tüm imkanlarının kullanıldığı “Kangal Köpeği Üretim, Eğitim ve Koruma Merkezi” kuracak. Merkezin yeri 43 dönümlük bir arazi üzerinde planlanırken, safkan kangalların genetiği bu merkezde koruma

altına alınacak. Merkezde yetiştirilecek kangalların çiple takibi yapılırken, soyağaçları çıkartılacak. Bölgenin kalkınmasına önemli katkı sağlayacak merkezde her yıl tescilli 400 safkan kangal üretilecek. Merkezin 2021’de açılması planlanıyor.

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, sosyal medya hesabı üzerinden “Cesareti, zekası ve güçlü önsezileriyle Anadolu insanının can dostu kangal köpeklerini çip teknolojisiyle koruma altına alıyoruz. Kalkınma ajansımızın destekleriyle kurulacak modern tesis ile Sivas’ı dünyaya daha iyi tanıtacağız” notuyla merkez ile ilgili bir paylaşım yaptı.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü koordinasyonunda faaliyetlerini yürüten ORAN, kangal köpeği ırkını korumak amacıyla harekete geçti. Bu hedef doğrultusunda ORAN, yerel dinamiklerle güç birliği yaparak, Sivas İl Özel İdaresi, Cumhuriyet Üniversitesi, Kangal Köylere Hizmet Götürme Birliği ve Sivas İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile yeni bir proje başlattı. Bu proje ile Sivas merkeze bağlı Çelebiler köyü Meraküm mevkiinde yaklaşık 43 dönümlük arazi üzerine Kangal Köpeği Üretim, Eğitim ve Koruma Merkezi kurulacak. Toplamda 7 milyon lira bütçeli projenin maliyetinin yüzde 75’i ORAN tarafından karşılanacak.

Merkezin en önemli fonksiyonu, safkan kangal köpeklerinin üretilmesi ve genlerinin korunması olacak. Yetiştirilen kangallar, çiple takip edilecek. Deri altına yerleştirilecek çiplerde, kangalların doğum tarihi, anne ve babasının ismi, ne tür hastalıklar geçirdikleri gibi bilgiler yer alacak. Hayvanların kaybolması halinde de takipleri bu çip sayesinde gerçekleşecek.

Proje kapsamındaki merkezde kangalların soyağaçları da çıkarılacak. Üretilen her köpeğin bir kimlik kartı olacak. Böylece kangal köpeğinin ırkı ve bu ırkın saflığının muhafazası, kontrolü ve raporlanması sağlanacak. Merkezde genetik çeşitliliğe yönelik çalışmalar yapılacak, araştırma yapmak isteyen akademisyenlere uzun vadeli gözlem olanakları sağlanacak. Her türlü donanımı içinde barındıran, eğitim alanlarına sahip, veteriner hizmetleri de verilecek merkezde, uluslararası gösteriler düzenlenecek. Merkezin şehir turizmine de katkı sağlaması beklenirken, merkezi ziyaret amacıyla bölgeye gelecek olanlar konaklama, yeme-içme ve alışveriş, hediyelik eşya gibi aktivitelerle yerel ekonomiyi canlandıracak. Bu da bölgesel kalkınma için artı değer oluşturacak. Yavru satışları ve diğer gelirlerle birlikte merkezin finansal sürdürülebilirliği sağlanacak. Merkezde ilk etapta veteriner, laborant, uzman köpek bakıcısı gibi görevleri üstlenecek 13 kişi istihdam edilecek. İlk etapta 80 köpek kapasiteli olacak merkezde, 60 damızlık kangalın 20’sini erkekler, 60’ını dişiler oluşturacak. Yavru köpekler 2. aylarını doldurduktan sonra web sitesi üzerinden sahiplendirilebilecekken, merkezin kapasitesi daha sonra 400’e çıkacak.

Merkez inşaatında incelemelerde bulunan Sivas Valisi Salih Ayhan, “Merkezimiz sayesinde köpeklerimiz dünyanın neresinde olursa olsun bu özel çip sayesinde takip edilecek. Yaşam koşulları kontrol edilecek. Irkın sağlıklı bir şekilde sürdürülebilir olması sağlanacak. Kangal yavrumuz dünyaya geldiği anda kimliklendirilecek. Belli bir yazılım sayesinde tüm geçirdiği evreleri takip edilecek ırkın bozulması engellenmiş olacak” ifadelerini kullandı.

KÜÇÜKBAŞ HAYVANCILIĞA DESTEK

ORAN Genel Sekreteri Ahmet Emin Kilci ise, kangalların sürü yönetimi konusunda dünyada bilinen en başarılı tür olduğunu anlatarak, “Biz bu merkez sayesinde küçükbaş hayvancılığı da bir nevi desteklemiş olacağız. Katalizör olacağız. Burada yetiştirilen kangal köpekleri küçükbaş sürülerde sürü yönetiminde çiftçilerimize en büyük desteği sağlayacak” dedi.

AŞILAMAYLA ÖLÜMLER ENGELLENECEK

Cumhuriyet Üniversitesi Kangal Köpeği Araştırma ve Yetiştirme Merkezi Müdürü Doç. Dr. Yusuf Ziya Oğrak, 30 yıl veteriner olarak kangallar üzerinde çalıştığını anlatarak, “Yaptığımız gözlemlere göre her doğumda yüzde 80’e varan ölümler olabiliyor. Özellikle yavrulara gerekli aşıların yapılmamasına bağlı ölümler en büyük problemlerden biri. Bu proje sayesinde bütün köpeklerin aşılanmasına yönelik çalışmalar yürütülecek” aktarımında bulundu.

Anadolu coğrafyasında yüzyıllardır çobanlara yarenlik eden kangallar, iyi bir sürü koruyucusu olarak biliniyor. Kangallar, zeki, önsezileri kuvvetli ve sahibine aşırı bağlı olmalarının yanı sıra çocuklara ve kadınlara karşı dostça davranışlarıyla bilinirler. Cesur, hızlı ve çevik köpekler olan kangallar, Osmanlı İmparatorluğu döneminden bu yana belirli bir sistematik içerisinde yetiştiriliyor. Kurt sürülerine karşı dilden dile yayılan kahramanlıklarıyla “Anadolu Aslanı” lakabını alan kangallar, Afrika, Avustralya ve Amerika kıtalarında vahşi hayvanlara karşı sürü koruma görevi üstleniyor. Kangal köpekleri zor iklim ve çalışma şartlarına uyum sağlamalarıyla da biliniyor.

(Mevlüt Hasgül /İHA)