Birle?mi? Milletler (BM) 75. Genel Kurulu üst düzey toplant?lar?nda ülke liderlerinin video mesaj yoluyla konu?malar? devam ediyor. Azerbaycan Cumhurba?kan? ?lham Aliyev yapt??? konu?mada, BM 75. Genel Kurul Ba?kan? seçilmesi nedeniyle Volkan Bozk?r’? tebrik ederek, "Karde? Türkiye temsilcisinin böylesine prestijli bir konuma seçilmesinden memnuniyet duyuyoruz. Azerbaycan’?n bu sorumlu ve onurlu i?te size destek olmak için hiçbir çabadan kaç?nmayaca??na sizi temin etmek istiyorum" dedi.

Konu?mas?nda Ermenistan i?galine de?inen ?lham Aliyev, "Azerbaycan’?n topraklar?ndan yüzde 20’si yakla??k 30 y?ld?r Ermenistan taraf?ndan i?gal edilmi?tir. Ermenistan askeri güç kullanarak Azerbaycan’?n Da?l?k Karaba? ve 7 çevre bölgesini i?gal etmi?tir. 1 milyondan fazla Azerbaycanl? topraklar?n? terk etmek mecburiyetinde kalarak mülteci durumuna dü?tü" ?eklinde konu?tu.

Ermenistan’?n i?gal etti?i Azerbaycan topraklar?nda ya?ayan halka etnik temizlik yapt???n? hat?rlatan Aliyev, "Azerbaycanl?lar i?gal edilmi? bölgelerden mecburen ç?kar?lm??t?r. Ermenistan birçok sava? suçu i?lemi?tir. Ermenistan, Azerbaycan’?n sivil halk?na kar?? insanl?k suçu i?lemi?tir. ??gal edilmi? topraklar?m?zda Ermenistan taraf?ndan suçlu, terörist ve kukla bir rejim kurulmu?tur" dedi.

"Ermenistan 1992’de Hocal? Katliam?n? gerçekle?tirmi?tir" diyen Aliyev, "Birle?mi? Milletler’in karar?na göre Ermenistan ?arts?z bir ?ekilde Azerbaycan’?n i?gal edilmi? topraklardan geri çekilmelidir. Ancak Ermenistan, yakla??k 30 y?ld?r BM Güvenlik Konseyi’nin karar?n? görmezden geliyor" ifadelerini kulland?.

Ermenistan’a uluslararas? yapt?r?mlar uygulanmas?n? gerekti?ini dile getiren Cumhurba?kan? Aliyev, "Ermenistan uluslararas? kurallar? çi?neyerek i?gal etti?i bölgelere yasa d??? yerle?mi?tir. Bu sava? suçudur. Azerbaycan’?n i?gal alt?ndaki topraklar?nda yasa d??? yerle?imlerin hiçbir hukuki etkisi olamaz. Azerbaycan’?n kültürel ve tarihi yap?lar? i?gal edilmi? bölgelerde Ermenistan taraf?ndan imha edilmi?tir. Amaç Azerbaycan’?n bölgedeki bütün izlerini silmektir" diye konu?tu.

Aliyev, "Ermenistan i?gal etti?i bölgelerdeki de?erli madenleri yasa d??? yollarla uluslararas? pazarlara ç?kararak sat?yor. Azerbaycan’?n milli kaynaklar?n? yasa d??? yollarla alan uluslararas? ?irketler yapt?klar? i?e son vermezlerse yasal yapt?r?mlara maruz kalacakt?r. Azerbaycan’?n do?al zenginliklerini yasa d??? yollara alan bu ?irketlere kar?? yasal yollara ba?vurmaya ba?lad?k" ifadelerini kulland?.

Ermenistan’?n sivil halk? hedef ald???na vurgu yapan Aliyev, "Ermenistan, Nisan 2016’da Azerbaycan’a kar?? geni? kapsaml? bir sald?r? giri?iminde bulundu. Bu sald?r? sonucunda 1’i çocuk 6 sivil vatanda??m?z hayat?n? kaybetti, 26 vatanda??m?z ise yaraland?. Çat??malarda Azerbaycan askeri birlikleri kar?? sald?r?ya geçerek i?gal edilmi? bölgelerden bir k?sm?n? geri ald?. Ermenistan, 20 Temmuz 2020’de bu sefer s?n?rda ba?ka bir provokasyona imza att?" dedi. Tovuz’da sivil yerle?im yerlerinin hasar ald???n? hat?rlatan Aliyev, "Azerbaycan gerekli kar??l??? vermi?tir ve Ermenistan hiçbir bölgeyi alamam??t?r. Ermenistan bir kez daha ma?lup olmu?tur. Bu yak?nlarda Ermenistan sabotaj birli?i temas hatt?nda s?zma giri?iminde bulunmu?tur" dedi.

"Karaba? Ermenistan’d?r" beyan?n?n müzakere sürecine ciddi zarar verdi?ini belirten Aliyev, "Azerbaycan i?gal edilmi? bölgelerinde yap?lan sözde seçimler provokasyondan ba?ka bir ?ey de?ildir. Azerbaycan’?n i?gal edilmi? bölgelerindeki kurulan kaçak yönetim bölgedeki bar?? ve güvenli?e tehdit olu?turmaktad?r" diye konu?tu.

Aliyev, "Azerbaycan’?n yap?c? tav?rlar?na ra?men Ermenistan Ba?bakan? müzakerelerin format?n? ve ?artlar?n? sapt?rmaya çal???yor. Karaba? Ermenistan’d?r beyan? müzakere sürecine ciddi zarar vermektedir. Azerbaycan’a kar?? sürdü?ü kabul edilemez olan 7 ?art taraf?m?zdan reddedilmi?tir. Bizim bar?? için tek ?art?m?z vard?r. Ermenistan askeri güçleri Azerbaycan’?n bütün i?gal edilmi? topraklar?ndan ç?kmal?d?r" dedi.

"Bütün dünya Da?l?k Karaba?’? Azerbaycan’?n bir parças? olarak tan?maktad?r" diyen Aliyev, "Ermenistan Ba?bakan?, Azerbaycan’a kar?? askeri operasyonlara kat?lmak zorunda kalacak olan on binlerce sivilden olu?an silahl? sivil gönüllü gruplar?n?n kuruldu?unu duyurdu. Ermenistan Savunma Bakan? yeni topraklar için yeni sava? ça?r?s?nda bulundu" ?eklinde konu?tu.

Azerbaycan Cumhurba?kan? Aliyev, "Ermenistan, Azerbaycan’?n büyük ?ehirlerine ve önemli sivil altyap?s?na, Bakü yak?nlar?ndaki dünyan?n en büyük petrol ve gaz terminallerinden biri olan ve onlarca ülkeye enerji güvenli?i sa?layan Mingaçevir Rezervuar? ve Sangaçal Terminalini vurmakla tehdit ediyor. Ermenistan liderli?i taraf?ndan Azerbaycan dü?manl??? içeren aç?klamalar ve provokasyonlar, Ermenistan’?n Azerbaycan’a kar?? yeni bir sava?a haz?rland???n? göstermektedir" dedi.

"MÜZAKERELER SÖZDE OLMAMALI, SONUÇ ODAKLI VE ANLAMLI OLMALI"

Ülke liderlerine seslenen Aliyev, "BM’yi ve uluslararas? toplumu Ermenistan’? daha fazla askeri sald?rganl?ktan kaç?nd?rmaya ça??r?yoruz. Ne yaz?k ki AG?T Minsk Grubu e? ba?kanlar?n?n faaliyetleri herhangi bir sonuç vermedi. Müzakereler sözde olmamal?, sonuç odakl? ve anlaml? olmal?d?r. AG?T Minsk Grubu e? ba?kanlar? Rusya, Fransa ve ABD’nin aç?klamalar?, statükonun kabul edilemez oldu?unu vurgulad?. Bu ifadeleri memnuniyetle kar??l?yoruz, ancak yeterli de?il" dedi.

Somut ad?mlara ihtiyaç oldu?unu ifade eden Aliyev, "Yakla??k 30 y?ld?r müzakere sürecine kat?l?m?m?z bar??tan yana oldu?umuzun aç?k bir örne?idir. AG?T Minsk Grubunun 11 üyesinin tamam? süreçte aktif rol almal?d?r" ifadelerini kulland?.

“TÜM ÜLKELER? ERMEN?STAN’A S?LAH TEDAR?K ETMEKTEN KAÇINMAYA ÇA?IRIYORUZ”

Ermenistan-Azerbaycan çat??mas?n?n Azerbaycan’?n toprak bütünlü?ü çerçevesinde çözülmesi gerekti?ine vurgu yapan Aliyev, “Azerbaycan’?n toprak bütünlü?ü hiçbir zaman müzakerelerin konusu olmad? ve olmayacak. Azerbaycan’?n egemenli?i ve toprak bütünlü?ü tamamen sa?lanmal?d?r. Da?l?k Karaba?, Azerbaycan’?n eski ve tarihi bir bölgesidir. Karaba? Azerbaycan’d?r" dedi.

Aliyev, "Ermenistan’a artan silah tedarikinden ciddi endi?e duyuyoruz. Özellikle Ermenistan’?n Azerbaycan’?n Tovuz bölgesi yönünde yapt??? askeri provokasyondan sonra. S?n?rdaki çat??malar?n s?cak a?amas? 16 Temmuz’da sona erdi. Ertesi gün 17 Temmuz’dan Eylül’e kadar bin tondan fazla askeri teçhizat?n askeri kargo uçaklar?yla Ermenistan’a ta??nmas?na ?ahit olduk" diye konu?tu.

"Sald?rgan bir ülkeye silah tedariki, bar?? görü?melerini ciddi ?ekilde baltalamakta"

Cumhurba?kan? Aliyev, "Ermenistan’?n dünyan?n en fakir ülkelerinden biri oldu?u ve silahlara milyarlarca dolar harcayamayaca?? dü?ünülürse silahlar?n kendisine ücretsiz verildi?i sonucuna varabiliriz. Etnik olarak temizlenmi? sald?rgan bir ülkeye silah tedariki, bar?? görü?melerini ciddi ?ekilde baltalamakta ve sald?rgan devleti yeni askeri provokasyonlara ba?vurmaya te?vik etmektedir. Bu anlamda tüm ülkeleri Ermenistan’a silah tedarik etmekten kaç?nmaya ça??r?yoruz” dedi.

Konu?mas?n?n sonunda yeni tip korona virüs (Covid-19) salg?n?na da de?inen Aliyev, “Korona virüs salg?n? dünyadaki durumu kökten de?i?tirdi ve yeni gerçeklerle kar??la?t?k. Ba?lang?çta virüsün geli?mekte olan ülkeleri etkilemesi bekleniyordu. Ancak salg?n, geli?mi? ülkeleri de ciddi ?ekilde etkiledi. Bu, virüsün s?n?r tan?mad???n? bir kez daha kan?tl?yor" dedi.

"Ülkede Covid-19 ile durum kontrol alt?nda"

"Salg?n? ancak kar??l?kl? destek ve ortak çabalarla a?abiliriz" diyen Aliyev, "Azerbaycan, virüsün yay?lmas?n? önlemek için zaman?nda ad?mlar att?. Azerbaycan’da sa?l?k altyap?s? önemli ölçüde geli?tirilmi? ve yeniden yap?land?r?lm?? ve son 17 y?lda yakla??k 700 hastane yeniden in?a edilmi? veya restore geçirilmi?tir. Al?nan tedbirler neticesinde ülkede Covid-19 ile durum kontrol alt?nda" diye konu?tu.

"2 M?LYAR DOLARLIK B?R EKONOM?K VE SOSYAL YARDIM PAKET? SA?LANDI"

Salg?n?n getirdi?i ekonomik zorluklara ra?men vatanda?lar?n hayat?n?n ve sa?l???n?n öncelikli oldu?unun alt?n? çizen Aliyev, "Ekonomik istikrar, makroekonomik ve finansal istikrar? sa?lamak, i?sizlik sorunlar?n? gidermek için 2 milyar dolarl?k bir ekonomik ve sosyal yard?m paketi sa?lanm??t?r. Sosyal destek önlemleri yakla??k 5 milyon vatanda?? veya ülke nüfusunun yar?s?n? kaps?yor" dedi.

"AZERBAYCAN, KORONA V?RÜS ?LE BA?LANTILI OLARAK 30’DAN FAZLA ÜLKEYE ?NSAN? VE MAL? YARDIM SA?LADI"

Aliyev, "Dünya Sa?l?k Örgütü, salg?nla mücadelede Azerbaycan’? örnek ülke olarak adland?rd?. Azerbaycan, korona virüs ile ba?lant?l? olarak 30’dan fazla ülkeye insani ve mali yard?m sa?lad?. Giri?imimiz temelinde, May?s 2020’de korona virüse kar?? video format?nda Ola?anüstü Ba?lant?s?zlar Hareketi Zirvesi düzenlendi. Zirvede Ba?lant?s?zlar Hareketi ad?na, Birle?mi? Milletler Genel Kurulu’nun Korona Virüsle Mücadele Konusunda Devlet ve Hükümet Ba?kanlar? düzeyinde Özel Oturumu düzenlenmesini ba?latt?m" dedi.

Giri?imin 130’dan fazla BM üyesi ülke taraf?ndan desteklendi?ini hat?rlatan Aliyev, "Özel Oturumun salg?ndan etkilenen tüm alanlar?n kapsaml? bir tart??mas? için bir ortam olu?turaca??na ve bunun sonuçlar?n? ele alma çabalar?na katk?da bulunaca??na inan?yorum. Uluslararas? bar?? ve güvenlik, salg?n?n dünya güçleri üzerindeki etkisi ülkeler aras? dayan??may? gerektiriyor. Bu anlamda birkaç öneride bulunmak istiyorum" ifadelerini kulland?.

"BM’N?N KÜRESEL DÜZEYDE YETERL? YANIT VEREB?LME YETENE??N? ARTIRMAYA ÖZEL ÖNEM VER?LMEL?"

Konuyla ilgili önerilerini s?ralayan Aliyev, "Pandemi sonras? dönemde uluslararas? kurulu?lar bünyesinde reformlar?n yap?lmas? önemlidir. Bu ba?lamda, BM’nin küresel düzeyde rolünü ve prestijini, ça??m?z?n zorluklar?na daha yeterli yan?t verebilme yetene?ini art?rmaya özel önem verilmelidir. Güvenlik Konseyi kararlar?n?n uygulanmamas? BM’nin itibar?na zarar veriyor. Güvenlik Konseyi kararlar?n? uygulama mekanizmalar? olu?turulmal?d?r" dedi.

Aliyev, "Pandemi s?ras?nda mülteciler ve yerinden edilmi? ki?iler en savunmas?z gruplar haline geldi. Bu savunmas?z gruba mensup olanlar?n kendi topraklar?na güvenli ve onurlu bir ?ekilde geri dönmesi konusu giderek daha önemli hale geliyor. A??n?n bulunabilirli?ini ve adil da??t?m?n? sa?lamak önemli bir konudur ve en az geli?mi? ülkeler bunu ücretsiz olarak almal?d?r. Bu ba?lamda, burada ek kontrol mekanizmalar? kurulmal?d?r. Pandeminin farkl? ülkeler taraf?ndan sürdürülebilir kalk?nma hedeflerinin uygulanmas?na olumsuz etkisinin kapsam? dikkatlice analiz edilmeli ve çözümler belirlenmelidir” ?eklinde konu?tu.

(Kamil Nadirli /?HA)