Türk donanması filosunu Hint Okyanusu'na ulaşabilecek bir uçak gemisi ve bir destroyer içerecek şekilde yeniden inşa ediyor.

Türkiye Savunma Bakanlığı geçtiğimiz hafta Türk tersanelerinin, ordunun önümüzdeki on yıllardaki ihtiyaçlarını karşılaması beklenen 31 donanma gemisini aynı anda inşa etmekte olduğunu açıkladı. Bunlar arasında bir uçak gemisi ve bir muhrip de bulunuyor.

Middle East Eye'dan Ragıp Soylu'nun haberine göre, Savunma Bakanlığı Perşembe günü yaptığı açıklamada Milli Denizaltı Projesi'nin (MİLDEN) ilk kaynak töreninin Gölcük Tersanesi Komutanlığı'nda gerçekleştirildiğini bildirdi.

Ayrıca TF-2000 hava savunma harbi muhribi ve milli uçak gemisi (MUGEM) projelerinin ilk sac kesimi de İstanbul Tersanesi Komutanlığı'nda gerçekleştirilerek inşa süreçleri başlatıldı.

Ankara on yıllardır deniz filosuna yatırım yapıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 2002'den bu yana iktidarda olması, Türkiye topraklarında ve ötesinde PKK ve türevi silahlı gruplara karşı yürüttüğü askeri operasyonlar nedeniyle Türkiye'ye uygulanan resmi ve gayri resmi askeri ambargoları aşmayı amaçlayan çok sayıda savunma sanayi projesini hızlandırdı.

Ancak 31 geminin aynı anda inşa edilmesi daha önce kaydedilmemiş önemli bir kilometre taşına işaret ediyor. Bazı uzmanlar böylesine iddialı bir projenin maliyetinin 8 milyar doları aşabileceğini tahmin ediyor.

Uçak gemisi, bir muhrip ve yeni bir milli denizaltının yanı sıra Ankara şu anda Alman tasarımı Tip 214'e dayanan beş Reis sınıfı denizaltı, yedi I sınıfı fırkateyn, altı açık deniz karakol gemisi (OPV-2100), sekiz modern çıkarma gemisi tankı (LCT), bir modern mayın avlama gemisi ve bir 55 sınıfı hızlı saldırı gemisi (FAC) inşa ediyor.

Bu çılgın projeler, Türkiye'nin sadece yakın bölgesinde değil, Afrika Boynuzu ve Hint Okyanusu'na kadar uzanan bir coğrafyada güç projeksiyonu yapma arzusunu yansıtmaktadır.

Bağımsız bir savunma sanayi danışmanı olan Yusuf Akbaba'ya göre bu hamlenin temel amacı, kamu ve özel tersaneler aracılığıyla eskiyen gemileri yenileriyle değiştirerek Türk donanmasını modernize etmek.

Middle East Eye'a konuşan Akbaba, “İlk aşamada inşa edilecek gemiler tonajı arttırmaktan ziyade donanmayı gençleştirecek ve büyük ölçüde milli üretim haline getirecek” dedi.

Türk donanması on yıllar önce ABD ve Almanya'dan satın aldığı ikinci el fırkateynleri uzun süredir kullanıyordu.

Türk savunma sanayi uzmanı Kubilay Yıldırım, “Envanterimizdeki gemiler yaşlı. Filonun belkemiğini 1980'lerden kalma sekiz Amerikan fırkateyni, özellikle de Oliver Hazard Perry sınıfı oluşturuyor. Geri kalanlar ise 1980'lerin sonundan 1990'ların sonuna kadar üretilen Alman MEKO sınıfı fırkateynler” diyor ve ekliyor:

“Fırkateynlerimizin yarısı 40 yaşında, diğer yarısı ise 20 ila 30 yaş arasında. Bazıları bir aşamada kısmen modernize edildi, ancak yapısal ve mekanik olarak oldukça eski gemiler olarak kaldılar.”

Kapsamlı revizyon

Yıldırım, Ankara'nın donanmasının kapsamlı bir revizyona ihtiyacı olduğunu, Türkiye ve Yunanistan'ın münhasır ekonomik bölge iddiaları nedeniyle deniz anlaşmazlığına girdiği 2020 Doğu Akdeniz krizi sırasında fark ettiğini söylüyor.

“16 fırkateynin bile yetersiz olduğunu fark ettik”

“Denizde varlık göstermek için yetersizdiler. Hem gemileri hem de personeli aşırı çalıştırdık, bu da personelin yıpranmasına yol açtı. Fırkateynlere korvetler tarafından yerine getirilebilecek görevler bile verildi.”

Türkiye'nin başlangıçta Ada sınıfı denizaltı savunma harbi korvetleri üretmek için başlattığı milli savaş gemisi projesi MİLGEM'in, donanmanın açık deniz karakol gemileri ve I sınıfı fırkateynler de dahil olmak üzere çeşitli gemi modelleri tasarlamasını sağladığını da sözlerine ekledi.

Doğu Akdeniz'de yaşanan gerginlikler, Ankara'nın enerji arama ve sondaj gemilerini korumak ve gerektiğinde bir çatışmayı tetiklemeden düşman savaş gemileriyle yüzleşmek için donanma varlıklarına olan ihtiyacının altını çizdi. İşte bu noktada açık deniz karakol gemileri (OPV'ler) kritik bir rol oynamaktadır.

Yıldırım, “Bu OPV'ler hafif silahlarla donatılmış olup, Türkiye'nin yetki alanındaki bölgelerde Türk bayrağını çekebilir ve gerektiğinde düşman gemilerine çarpıp taciz edebilirler” diyor.

“Gemiler büyüktür, uzun menzile sahiptir ve haftalarca denizde kalabilirler.”

Yıldırım ayrıca OPV'lerin gelişmiş sensörler ve sofistike silahlar için “donatıldığını ancak bunlarla donatılmadığını”, yani gemilerin bu tür sistemler için belirlenmiş bir alana sahip olduğunu ve donanmanın ihtiyaç duyması halinde bunların daha sonra eklenebileceğini ifade etti.

Yeni Türk milli denizaltısı da dahil olmak üzere böylesine iddialı bir projenin tamamlanma süresi üç ila beş yıl arasında değişebilirken, milli uçak gemisi gibi bazı projeler altı ila sekiz yıl sürebilir.

Denizaltı projesi, Ankara'nın havadan bağımsız tahrik (AIP) teknolojisini yurtiçinde geliştirmek için Almanya ile Reis sınıfı denizaltıların ortak üretiminden elde ettiği deneyimden yararlanmak istemesi açısından özellikle önemli.

“Türk donanması kendi yerel teknolojisine geçmek ve denizaltılarını seyir füzeleri gibi saldırı silahlarıyla donatmak isteyecektir. Bu da denizaltıları istihbarat toplama ve özel harekat güçlerini konuşlandırma kapasitesine sahip bir deniz inkar platformuna dönüştürecektir” diyor Yıldırım. Deniz inkarı, bir düşmanın denizi kullanmasını engellemek için kullanılan askeri bir terimdir.

Daha düşük maliyet

Akbaba, 2030 yılına kadar Türkiye'nin donanmasında bir uçak gemisi görev grubu ve iki çıkarma helikopteri havuz (LHD) görev grubunun yer alacağını öngörüyor. Türkiye insansız hava aracı taşıyan amfibi hücum gemisi TCG Anadolu'yu hizmete almış durumda ve ikizi TCG Trakya da planlama aşamasında.

Türkiye'nin sahip olduğu avantajlardan biri de Avrupalı muadillerine göre çok daha düşük maliyetlerle gemi üretebilmesi. Örneğin Akbaba, Türkiye'nin bir LHD gemisini 724 milyon dolara üretebileceğini, oysa Avrupa ülkelerinin benzer bir platform için 1,2 milyar dolar harcayacağını iddia ediyor.

Akbaba, “Bu, Türkiye'yi Doğu Akdeniz'de birincil güç olarak konumlandıracak ve bir bütün olarak Akdeniz'de hakimiyet için Fransa ile eşit olabileceği bir seviyeye yükseltecektir” diyor.

“Türkiye'nin Somali açıklarında daimi bir filo bulunduracağına ve bu yeni güç projeksiyonu kabiliyetini Güneydoğu Asya'daki müttefiklerini desteklemek için kullanacağına inanıyorum.”

Ankara'nın hedeflerinin Afrika Boynuzu da dahil olmak üzere geleneksel komşularının ötesine uzandığı aşikar. Türkiye geçtiğimiz ay Somali kıyılarına bir enerji arama gemisi gönderdi ve gemiyi donanma gemileriyle korudu.

Uluslararası ilişkiler profesörü ve denizcilik tarihi uzmanı Serhat Güvenç, Middle East Eye'a verdiği demeçte, donanmanın Türk Silahlı Kuvvetleri içinde daha önce görülmemiş bir şekilde öne çıkmasının, Türkiye'nin ulusal güvenlik stratejisindeki bir değişimi yansıttığını söyledi. Denizaşırı çıkarlar ve taahhütler artık toprak ve ileri savunma kadar önemli görülüyor.

Türk tersanelerinin Ukrayna ve Pakistan gibi ülkelerden aldığı siparişlere atıfta bulunan Güvenç, “Bu durum, dünyada savaş gemisi inşa edebilen yedi ülkeden biri olma iddiasının temelsiz olmadığını gösteriyor” dedi.

Güvenç ayrıca 1990'ların sonundan bu yana Türk donanmasının mavi sulara odaklanarak küresel ve bölgesel erişimini genişletmeyi hedeflediğini belirtti. Son yıllarda yeni inşa edilen gemi ve denizaltılar donanmanın operasyonel menzilini Afrika Boynuzu ile Somali ve Libya'nın Akdeniz kıyılarına kadar genişletti.

Güvenç, “Türkiye'nin özellikle Afrika'daki denizaşırı çıkarları, Türk donanmasının küresel güç projeksiyonu kabiliyetlerini geliştirmesini gerektiriyor” diyor ve ekliyor:

“Son projeler, kapsamın 'Mavi Vatan' kavramının çok ötesine uzandığını gösteriyor. Örneğin, devriye gemileri bile okyanusa açılacak şekilde tasarlanıyor.”