“Tarihler 1909 y?l?n? gösterdi?inde ?ngilizler, Osmanl?’y? Arap a?iretlerinin isyan?yla tehdit ederek bölgede etkin olmaya çal??an Mekke ?erifi Hüseyin ile irtibat kurdular. Hüseyin’in etkinli?i kullan?larak Arap a?iretleri ayakland?rmak ad?na önemli çal??malar yürütüldü. Bu görü?melerin içeri?ine göre; ?erif Hüseyin’den Lübnan bölgesi hariç, Arap Yar?madas?, bugünkü Irak ve Suriye co?rafyas?n? da kapsayacak bir devlet kurmas? isteniyordu. 1915 y?l?nda ‘olgunlu?a’ ula?an görü?melerden Fransa’da bilgilendiriliyor ve bir mutabakat sa?lan?yordu. 1916 y?l?nda Osmanl? kuvvetleri Kutü’l Amare’de ?ngiliz kuvvetlerini büyük bir yenilgiye u?rat?nca ?ngiltere ve Fransa daha önce vard?klar? mutabakat? gizli bir anla?maya çevirdiler. ?lginç olan k?s?m ise SSCB’nin da??lmas?ndan sonra ortaya ç?kan belgelerde bu anla?mada SSCB’nin de imzas?n?n bulundu?unun ortaya ç?kmas?yd?.”

Yukar?daki paragraf? daha önce bu kö?ede 2019 y?l? ba??nda yazd???m “Sykes-Picot’tan Günümüze” ba?l?kl? yaz?da kalem alm??t?m. Yaz?n?n devam?nda ise ABD ba?ta olmak üzere çe?itli bat?l? devletlerin bölgesel planlamalar? aç?s?ndan Rusya ile örtülü bir ortakl??? ya da menfaatlerin korunmas? kar??l???, kar??l?kl? göz yumu?lar oldu?una dair analizler yapm??t?m. ?imdi gelinen noktada bu analizlere yenilerini eklemek gerekiyor.

Geçti?imiz hafta Suriye Rejimine ba?l? resmi meclis olarak kabul edilen Suriye Halk Meclisi'nin üyesi Halid el-Abud, “Esad Putin’e k?zarsa ne olur?’ ba?l?kl? bir makale yay?nlad?. Makaleden dikkat çekici birkaç ifadeyi yazal?m;

“Rusya ABD’nin Suriye’ye giri?i noktas?nda sessiz kalarak kar??l?kl? ç?kar dayan??mas?na girmi?tir. Rusya’n?n Esad rejiminin kurtar?lmas?nda bir rol oynamad???n? ifade etmek gerekiyor.”

“Esad k?zarsa, Kremlin Saray?’ndaki hal?y? Putin’in ayaklar?n?n alt?ndan çekme gücü bulunuyor. Esad isterse Lazkiye Da?lar?, Havran Ovas? veya Suriye çöllerinde yakaca?? büyük bir ate?le Putin’in güçlerini bo?abilir.”

“Esad, Putin’in kar??s?nda durmak isterse, Putin sadece Suriye’de bitmekle kalmaz, Rusya’n?n dünyadaki gel-gitleri biter ve Putin’in ad? Rusya tarihinden silinir.”

Cümleler realiteyi kar??lamayan ifadeler içeriyor. Ancak bizim burada odaklanmam?z gereken ?ey bu ifadeleri kullanan söz konusu meclis üyesinin Esed’ten habersiz kaleme böyle cümleler kaleme alamayaca?? ve Esed’in bu ifadelere muhalif herhangi bir aç?klamas?n?n yerel kaynaklara henüz yans?mam?? olmas?.

?srail’in ?ran güçlerine kar?? yapt??? sald?r?rlarda Rusya’n?n sessiz kalmas?, hava savunma sistemlerini aktif hale getirmemesi, i?gal alt?ndaki Golan tepelerinin s?n?rlar?na rejim askerleri yerine Rus paral? askerlerinin ve/veya Rus polislerinin konu?land?r?lmas?, Rusya’n?n PKK’n?n Suriye uzant?s? olan YPG’yi hiçbir zaman terörist olarak tan?mlamamas?, hatta bu teröristlerin sözde siyasi uzant?s? olan PYD’nin Moskova ofisine izin vermesi, kapatmamas?, çe?itli zaman dilimlerinde PKK/YPG ile rejim aras?nda “özerklik” görü?melerine arac?l?k etme çabas?na giri?mesi gibi durumlar örtülü menfaat ortakl???n?n net emareleri de?ilse nedir?

ABD’nin geçmi?te Esed rejimine kar?? çok sert ç?k??lar? varken, bölgesel ma?alar? dahi Esed dü?man? iken belirli bir dönemden bu yana Esed konusunda sessiz olu?lar?n?n, hatta bölgesel dev?irmeleri Suud ve BAE’nin baz? temsilcilerinin Suriye tekrar Arap Birli?i’ne resmi olarak kat?labilir içerikli konu?malar? Rusya ile menfaat ortakl???n?n izleri olarak görülemez mi?

Fakat yukar?da al?nt? yapt???m?z meclis üyelerinin söylemleri Rusya’n?n bat?l? güçlerle yapt??? menfaat ortakl???ndan ?ran ve Suriye’nin art?k net olarak rahats?z oldu?unu gösteriyor. Bu rahats?zl?k Suriye’de çok büyük yeni geli?melere sebebiyet verecektir. ?ayet Esed; Rusya’ya biat?n? yüksek sesle yenilemezse y?llard?r korumaya çal??t??? otoriter rejiminin ömrünü daha fazla uzatamaz.

?ayet bu ba?lamda geli?meler olursa; kendi halk?na zulmeden, katliamlar yapan, mezhepçi politikalar? ile halk?n?n büyük k?sm?n? ötekile?tiren bir diktatörün sonunun geldi?ine mi sevinmeliyiz? Yoksa Rusya’n?n, ABD ba?ta olmak üzere bat?l? güçlerin ve onlar?n bölgesel ortaklar?n?n menfaat ortakl??? temelli bölgeyi dizayn etme noktas?ndaki örtülü mutabakatlar?na m? dikkat kesilmeliyiz? Cevab? çok zor!