?srail Yönetimi, Trump’?n damad? ve dan??man? Kushner’in öncülük etti?i, “Yüzy?l?n Anla?mas?” denilen i?gali geni?letme çal??malar?n? yine erteledi. Daha önce plan?n aç?klanmas? hususunda ?srail’de ya?anan hükümet kurma krizi nedeniyle de birkaç defa ertelenme ya?anm??t?. Ancak son ertelemenin arkas?nda plan?n aç?klamas? noktas?nda yap?lan ertelemelerden daha farkl? bir husus mevcut.

Öncelikle plan neyi öngörüyordu onu k?saca hat?rlayal?m. Mart 2019’da yine bu kö?ede yazd???m “Yüzy?l?n Plan?” ba?l?kl? yaz?mda anla?man?n hayata geçirilmesi halinde ya?anmas? muhtemel geli?meleri ?öyle özetlemi?tim;

“Yüzy?l?n Anla?mas?’n?n içeri?ine dair ç?kan haberlerden ve ya?anan geli?melerden derleyerek tahminlerde/öngörülerde bulunmak gerekirse; sözde Filistin-?srail Bar???n? tesis etmeyi öngören anla?man?n asl?nda ?srail’in bölgesel amaçlar?n? me?rula?t?rmak noktas?nda bir ad?m oldu?u gerçe?i ortaya ç?k?yor. Anla?ma, Filistin taraf?ndan kabul edilmemesi halinde, dünya kamuoyuna “?srail bar?? istedi ama Filistin bunu kabul etmedi” alg?s? olu?turacak ?ekilde tasarlanm??t?r. Dev?irdikleri bölge yönetimlerinin bask?s? ve alg?ya ortakl??? ile bunu yapmalar? daha kolay hale gelecektir.

Bat? ?eria’n?n küçük bir bölümünün Filistin Yönetimi’ne, Gazze’nin Körfez ülkelerinin (Suud, BAE, M?s?r) olu?turaca?? bir koalisyonun denetimine, Kudüs’ün ise büyük ölçüde tamamen ?srail’in kontrolüne b?rak?lmas? noktas?nda bir teklif getirilmesi kuvvetle muhtemel. Böylece dev?irdikleri bölge ülkelerini kendilerinin etkin olaca?? bir modelle konuya dahil edecek ve uluslararas? kamuoyu taraf?ndan konunun çok tarafl? bir çözüm oldu?u alg?s? in?a edilecektir.

… ?srail; Ürdün, Filistin, Suudi Arabistan ve M?s?r aras?nda toprak takaslar? da planl?yor. Buna göre; Ürdün, topraklar?n?n bir k?sm?n? Filistin'e verecek, (zorunlu göç dayat?lacak) buna kar??l?k Suudi Arabistan'dan toprak tazminat? alacak. Son olarak da Suudi Arabistan 1950 y?l?nda M?s?r'a verdi?i K?z?ldeniz'deki iki aday? geri alacak…”

Aç?klanana mevcut planda bu ba?l?klara yüksek oranda paralel maddeler olmakla birlikte di?er hususlara da ön açacak, altyap? haz?rlayacak maddeler bulunuyor.

Evet sözde bar?? plan? aç?kland? ve aç?klamalara göre 1 Temmuz itibariyle görü?ülmeye ba?lanmas? planlanm??t? ancak görü?meler ba?lamad?. Yaz?n?n ba??nda belirtti?im gibi bu erteleme di?er erteleme lerden daha farkl? gerekçelere sahip.

Zira erteleme karar?n? duyuran ?srail Ba?bakan? Netanyahu’nun yard?mc?lar?ndan Ofir Okinus; “?lhak planland??? gibi 1 Temmuz’da görü?ülmeye ba?lanmayacak, plan?n detaylar? hakk?nda ABD diplomatlar? ile görü?meler devam ediyor. ABD yönetimi ile koordine olmadan hiçbir ?ey yap?lmas? söz konusu de?il.” ifadelerini kulland?.

Peki ne oldu da Trump’?n yönetiminde, küre ittifak?n?n etkisi alt?nda Kushner’in koordinasyonunda büyük haz?rl?klarla ve PR çal??malar? ile haz?rlanan ve tam mutabakat ile haz?rlanan süreç t?kand??

ABD içerisinde ya?anan kar???kl???n bu ertelemede etkin olmas? yan?nda daha önemli etkenin Trump’?n bu konuda büyük bir fikir de?i?ikli?ine gitmesiyle ilgili oldu?unu dü?ünüyorum. Uzun süre ABD içerisindeki “müesses nizama” esir edilen Trump’?n son dönemde daha farkl? politikalara ve söylemlere yöneldi?ini görmek çok zor de?il. ?srail plan? hususunda özellikle ABD siyasetinde çok etkin olan evanjelistler inde etkisi ve yönlendirmesi alt?nda hareket eden Trump son dönemde bu gruplarla da kar?? kar??ya gelmi? gözüküyor. Evanjelistlerin önemli liderlerinden olan Michael David Evans’?n geçti?imiz günlerde yapt??? ?u aç?klama bunun delili niteli?inde;

“Ba?kan Trump’?n seçimleri kazanmas? biz Evanjelistlerin oyuyla belirlenecektir. Bizim deste?imiz belirleyicidir ve biz olmadan kazanmas? imkâns?zd?r. Sadece siyasi nedenlerle de?il, ayn? zamanda dini sebeplerle de ?srail’in egemenli?inin geni?letilmesinin yüzde yüz yan?nday?z. ?ayet Ba?kan Trump ilhak için verdi?i deste?i geri çekerse bu durum kendisinin ba?kanl?k seçimlerini kazanma ?ans?n? olumsuz yönde etkileyecek”

Tüm bu son geli?meler ?????nda ba?ta ?srail’in ilhak plan? olmak üzere bölgesel tüm geli?melerin ve “Küre ?ttifak?”n?n gelece?inin Kas?m ay?nda yap?lacak olan ABD seçimlerine kilitlendi?i aç?kça gözüküyor. ?lk döneminde müesses nizama esareti nedeniyle beklenen yönde kararlar alan ancak son dönemde önemli de?i?imler geçiren, farkl? ad?mlar atmaya ba?layan Trump’?n yeniden ba?kan seçilmesi geçmi?ten çok ama çok farkl? bir ABD siyasetinin önünü açacak gibi gözüküyor.