ABD’de ya?ananlar? sadece ?rkç?l?k temelinden okumak k?s?tl? ve dar kal?plara s??d?r?lm?? bir bak?? aç?s? olacakt?r. Olaylar? ABD’nin genel yap?s? üzerinden incelemek gerekiyor. Öncelikle ilk alt?n? çizmemiz gereken konu ABD iç dengelerinde ya?anan çeki?melerdir. Bu çeki?meyi klasik olarak Pentagon-Beyaz Saray çeki?mesi üzerinden ama bu çeki?meye sebebiyet veren farkl? noktalardan de?erlendirmek istiyorum.

ABD’nin iç politikas? k?s?r döngüler üzerinden süregiden bir tekdüzeli?e sahiptir. Kurucu unsurlar olarak kendilerini tan?mlayan ve ayn? zamanda kendilerini üstün gören Anglosakson eksenle birlikte, hem bu gruba dâhil diyebilece?imiz hem de çe?itli noktalarda ayr?lan farkl? fraksiyonlarda iç dengede önemli yer tutmaktad?r. Bunlar?n ba??nda “toplumsal olarak muhafazakâr, siyasette ise milliyetçi” olarak tan?mlanan Jacksoncu anlay??a sahip olanlar geliyor. Jacksoncular iç siyasette geleneksel ve milliyetçi de?erleri koruma temelli hareket ederken, d?? politikada ise güvenlik odakl? bir anlay??? benimsemektedirler. Bugün Pentagon’un özellikle Suriye’deki yakla??mlar?na bakt???m?zda bu bak?? aç?s? ile büyük ölçüde örtü?tü?ünü görebiliriz. Oysaki özellikle son dönem ABD Ba?kanlar? konuyu d?? politika anlam?nda biraz daha farkl? de?erlendiriyor. Özellikle Trump, yüksek oranda, yeni nesil sava? anlay??? olan “vekalet sava?lar?” takti?ini uygulamak, yani elin ta??yla elin ku?unu vurmak isterken; Pentagon ise “olay?n kayna?? neredeyse ABD kendi güçleri ile fiilen orada olmal?d?r” mant???n? uygulamak istiyor. Bu durum d?? politikada çe?itli çeli?kilerin ortaya ç?kmas?na sebebiyet veriyor.

Tekrar konumuza dönersek; asl?nda Trump’?n iç politikada att??? ad?mlar Jacksoncular ile büyük ölçüde benzerlik göstermektedir. 1829-1837 y?llar? aras?nda görev yapan Andrew Jackson, Alexander Hamilton taraf?ndan kurulan Amerika Merkez Bankas?’n? (FED) veto etmi?ti. T?pk? Trump’?n ?u an FED’e kar?? ç?kt??? gibi… Jackson’da muhafazakar de?erleri önceleyen (bizdeki muhafazakarl?k tan?m? ile dü?ünmeyelim), orta s?n?f? destekleyici üretim politikalar?n?n önünü açmak isteyen, önce ABD diyen birisiydi. Trump’?n seçim kampanyas?nda ki ç?k?? noktas? neydi? “Önce ABD”…

Jackson’un sürdürdü?ü iç siyaset yörüngesi nihai olarak ABD’de bir iç sava?a neden olmu?tu. Bu iç sava? o dönem “hümanist Kuzey” ile “kölelik yanl?s? Güney” aras?nda ya?anan bir sava? gibi gözükse de asl?nda sanayile?mesi yükselmi?, daha elit gruplar?n ikamet etti?i Kuzey ile tar?msal üretimin yüksek, çiftliklerin yo?un oldu?u Güney aras?nda ya?anm??t? demek bugünden bak?nca daha anlaml? gelmektedir. Ayr?nt? iyi anla??lmal?d?r. “Gerçekte iki kampta asl?nda sava? öncesi köleli?i ya?at?yordu ve sava??n sonunda iki kampta kölelik kar??t? oldu. Köleli?in sona ermesi, köleli?in kald?r?lmas? taraftarlar?n?n çabas?yla de?il, her iki kamp?n yeni askerler edinme zorunlulu?u sonucunda gerçekle?mi?tir.”George Flyod’un öldürülmesi ile ba?layan süreç iç politikadaki dü?ünsel kar??tl???n yeni bir hesapla?mas?na dönü?mek üzeredir. Zira, daha öncede ?rkç?l?k temelli benzer olaylar ya?anm?? (en son 2017’de) ancak hemen hemen hiçbir zaman üst düzey kat?l?m gerçekle?memi?tir. (Polis müdürleri, valiler)

?ç politikada Jackson ekseninde, d?? politikada ise aksi istikamette hareket eden Trump üçüncü bir istikametin yolunu çizmektedir. Çöken ülke ekonomisini düzeltmeye çal???rken, bunu kabullenmemek isteyen ABD’lileri yapt?klar?n?n do?rulu?u konusunda ikna etmek zorunda kal?yor. ABD’nin ancak yeni hedefler koyarak ayakta kalabilece?ini anlatmaya çal???yor.

ABD’de ya?anan olaylar?n sadece siyah-beyaz ayr?m? olmad???n? olaylara dair yay?nlanan videolardan da anlamam?z mümkün durumda… Müesses nizam?n aktörleri/kurumlar? ile Trump aras?nda bilek güre?i ya?anmaktad?r.

Ya?ananlar?n sonucu ne olursa olsun; hiçbirimiz olaylar? burada k?s?tl? ?ekilde, sadece tek yönlü anlatabildi?im iç dengeler yönüyle de?il t?pk? ABD iç sava??ndan sonra oldu?u gibi ABD’nin dünyaya son raddede yans?tt??? ?ekilde hat?rlayaca??z. Yani nas?l hat?rlamam?z isteniyorsa…