SETA, yakın dönem toplumsal yönelimlerinin organizasyonunda oldukça etkisi olan bir kurum. Siyasal iktidarın eski ‘vesayet’le olan mücadelesi, “Yeni Türkiye” ütopyasının takdimi gibi esaslı işlerde SETA’nın dinamizmi gözardı edilemez.

Her ne kadar ilişik bir yapı olarak görünse de, ontolojik varlığını yitiren, dinamizminden vazgeçen, dahası, bir şekilde vesayetle kenetlenen muktedir güçten ayrılması, haydi şöyle diyelim, o gücü proje, teklif ve telkinleriyle terbiye etme eğilimine girmesi beklenirken, tersine, kendisini güvenli görünümlü fakat bulanık sulara bıraktı.

Hal böyle olunca, vaktiyle SETA’ya özgü bulduğumuz esaslı etkinlikler yerlerini yeni ekrana uygun faaliyetlere bıraktı. Ana ve korunmacı bir yapıyla aynileşen her kurum, “Birlik ve beraberliğe en çok ihtiyacımızın olduğu günlerden geçerken”, “Olağanüstü süreçler yaşarken”, daha başka bir tutum sergileyemez tabii ki. Zira bu yeni halin anahtar kavramı “Güvenlik”tir.

Öğretmen Gelişim Modeli başlıklı panelin moderatörüSETA Eğitim ve Sosyal Politikalar Direktörü Prof. Dr. Atilla Arkangirişte bu hususa değindi: “Dış güvenlik sorunlarımızdan ötürü nicedir eğitimi konuşamıyoruz.”Konuşulanlar daha çokedilgen içerikler, savaşlar, darbeler, harekâtlar, krizler, güvenli bölgeler, uluslararası negatif ilişkiler.

Bunların konuşulmasında sorun yok tabii ki. Fakat geliştirilen proje ve politikaların olumlu sonuçları olmalı bunlar. Oysa maruz kalınan hallerin ifşası süreciyle sınırlı kalınıyor genellikle…

Neyse, asıl konumuza gelelim:

27 Kasım 2019, Perşembe günü saat 11.00’de, kurumun Ankara’daki merkezinde yapılan Panelin konuşmacıları Sakarya Üniversitesi Öğretim Üyeleri Duygu Gür Erdoğan ve Mehmet Barış Horzum ile birlikte MEB Öğretmen Yetiştirme Genel Müdürü Adnan Boyacı’ydı.

Açış konuşmasını yapan Boyacı, Atilla Arkan’ın bıraktığı yerden devam başladı: “Eğitim ile güvelik stratejisi iç içedir. Geleneksel olarak eğitim bizde bu noktada durur.” Öğretmen yetiştirmenin önemi ve öğretmenin etki gücü gibi hususlar üzerinde duran Boyacı, süreçlerinsivil toplum kurumları ve YÖK ile işbirliği içinde yürütmenin sorumluluğunu anlattı. Konu bağlamında MEB tarafından yürütülen proje ve etkinliklerden de bahsetti doğal olarak Adnan Boyacı.

Panelin gövdesini iki akademisyenin, Erdoğan ve Horzum’un SETA için hazırladıkları “Öğretmen Gelişim Modeli – Öğretmen Performansı Üzerine Değerlendirme” başlıklı rapor oluşturuyordu. Matbu hale getirilen ve katılımcılara da dağıtılan bu rapordaki tespitler, adı geçen iki akademisyen tarafından dinleyicilerle paylaşıldı. Bu paylaşımdan aldığımız notlara geçmeden önce, meraklıları için, adı geçen 64 sayfalık raporun teknik özellikleri hakkında bilgi verelim:

SETA Genel Koordinatörü Burhanettin Duran’ın Takdim yazısını müteakip, “Giriş”, “Dünyadaki Öğretmen Değerlendirme Süreçlerine İlişkin Genel Bakış”, “Dünyada Öğretmen Yetiştirme Politikaları”, “Dünyada Öğretmen Atama Sistemleri”, “Dünya Öğretmen Performans Değerlendirme Örnekleri”, “Türkiye’de Uygulanması Düşünülen Öğretmen Performans Değerledirme Sisteminin Güçlü ve Zayıf Yönlerine İlişkin Öngörüler”, “Türkiye İçin Öğretmen Performans Değerlendirme Modeli Önerisi” ve “Kaynakça” başlıklarını görüyoruz.

Sözkonusu panelden sonra bu raporu notlar alarak okumuş olsak da, biz panelde aldığımız notları paylaşacağız:

Mehmet Barış Horzum, panelin ilk konuşmacısıydı. Türkiye için uygulanabilir bir öğretmen gelişim modeli hazırlamanın önemine değinen konuşmacı, geçtiğimiz yıllarda uygulanan fakat başarılı olunamayan modelin başarısızlık nedenlerini sıraladı: Öğretmenin kendisini geliştirmesinden ziyade, denetimine dönük olması, sendika ve STK’ların tepkileri. Öyleyse yeni model öğretmenin yetiştirilmesi, seçimi ve gelişimi olmak üzere üç ana ayak üzerine bina edilmeliydi. Bu bağlamda, matbu raporda da karşımıza çıkacağı üzere, Kanada, Finlandiya, Malezya, İngiltere, Güney Kore, Avustralya, ABD ve Türkiye öğretmen yetiştirme, atama, performans değerlendirme sistemleri bakımından mukayese edilmiştir. Horzum bu mukayesenin öğretmenin yetiştirilmesi ile ilgili kısmını ele aldı. Bu konuşmadan özellikle şu noktaları öne çıkarmak istiyorum: Türkiye’nin öğretmen yetiştirme süreçlerinde kimi olumsuzluklar var. Eğitim fakültelerine girişteki sorunlar, yetiştirme kurumlarındaki çok başlılık, aday öğretmenlik süreçlerindeki yetersizlik…

Duygu Gür Erdoğan ise uluslararası mukayesenin öğretmen seçimi ve gelişimi kısımlarını konu edindi. Bu konuşmadan, öğretmenlerin atamasında Kanada ve Finlandiya’da eyaletlerin, yerel yönetimlerin, hatta okulların inisiyatif sahibi olduğu, Malezya’da merkezi bir yapılanma olmakla birlikte yerel ölçeğin önem arz ettiği, Türkiye’dekine benzer merkezi sınava Güney Kore’de rast gelindiği, vb. hususları öğreniyoruz. Erdoğan’ın konuşmasındaki karşılaştırma ve veriler raporda yer aldığı için ayrıntılara girmiyorum. Zira meraklısı rapora müracaat edebilir.

Panelde ikinci kez söz alan Mehmet Barış Hortum, Türkiye için hazırladıkları “Öğretmen Performans Değerlendirme Modeli”nin ana hatlarını sıraladı:

- Modelin adı “Öğretmen Performans Geliştirme Süreci” olmalı,

- Gelişim amaçlı bir izleme süreci olmalı,

- İhtiyaç analizlerine yaslanmalı,

- Eğitsel veri madenciliği modeli geliştirilmeli,

- Ders vermek değil, destek vermek esas alınmalı,

- Aday öğretmen uygulaması lisans eğitiminden başlatılmalıdır.

- Aday öğretmen uygulama illeri belirlenmeli,

- Uzman öğretmen ya da mentor öğretmen gibi şeffaf/açık kariyer süreçleri tasarlanmalı,

- Öğretmen yetiştirme kurumlarıyla işbirliği yapılarak yüksek lisans ve sertifika programları gündeme alınmalı,

- Öz değerlendirme, akran değerlendirme ve uzman değerlendirme uygulamaları yapılmalı,

- Çevirimiçi yetiştirme süreçleri oluşturulmalı,

- Dış gözleme, değerlendirmeye ve yönlendirmeye dönük eğitsel nitelikte uygulamalar esas olmalı…

Bu şekilde devam eden maddelerin sonunda Hortum, süreci geliştirmek için çaba sarfetmeye hazır olduklarını bildirdi.

Programın sonunda soru cevap bölümü vardı. Bu bölümde kendisine sorulan bir soruya karşılık olarak Adnan Boyacı, Türkiye’de performans sisteminin geçmişte başarısızlıkla denendiğini, dolayısıyla bundan sonra da işlerinin zor olduğunu dile getirdi.

SETA’nın işbu paneli oldukça verimli geçti. Umarım konunun ilgilileri için de doyurucu bir anlam ifade etmiştir, edecektir…

Sözkonusu raporu şu linkten inceleyebilirsiniz:

https://setav.org/assets/uploads/2019/02/R128_Ogretmen_Gelisim_Modeli.pdf