Y?llard?r kelebek gözlemleri için il il gezen Kelebek Gözlemcileri ve Foto?raf Grubu (TRAKEL) yöneticisi Hakan Y?ld?r?m, beraberinde Bolu, Ankara ve Kocaeli’den kelebek gözlemcileriyle Gümü?hane’deki endemik tür olan “Çokgözlü Torul Mavisi” kelebe?ini çekmek üzere Gümü?hane’ye geldi.

Burada Gümü?hane’nin kelebek gözlemcisi, foto?rafç?s? ve ö?retmen Vehbi Yalç?n’la bulu?an heyet belirlenen noktalarda uzun u?ra?lar sonucunda Alman uzmanlar taraf?ndan 1993 y?l?nda kay?tlara geçirilen türü foto?raflamay? ba?ard?.

Çal??malar? s?ras?nda ?HA muhabirine özel aç?klamalarda bulunan Y?ld?r?m, di? hekimi oldu?unu ve TRAKEL yönetiminde 11 y?ld?r kelebek çekmek için binlerce kilometre yol giderek Hakkari’den Ardahan’a, K?rklareli’ne, Bolu’ya, Mu?la’ya her yere kelebek gözlemi yapt?klar?n?, Türkiye’de kay?tl? 410’u a?k?n türün 360’tan fazlas?n? foto?raflad?klar?n? söyledi.

“TÜR ÇE??TL?L??? VE SAYISI G?DEREK AZALIYOR, NAD?R TÜRLER?M?Z B?LE R?SK ALTINDA”

Türkiye’deki kelebek birey say?s?yla ilgili son durumu da payla?an Y?ld?r?m, “Biz yakla??k 11 y?ld?r bu i?i yap?yoruz. Bizim gözlemlerimize göre tür çe?itlili?i ve say?s? giderek azal?yor. Bunda çok faktör var. En önemlisi de insan bask?s?. ?n?aat faaliyetlerinden tutun da tar?ma kadar hepsi birer etken. Nadir türlerimiz bile risk alt?nda. Baz? türlerimizi bulam?yoruz. Mesela Kara Mavi türü Ankara’da art?k yok. Bunun gibi onlarca tür sayabilirim. En büyük sebebi insan. Türleri kaybediyoruz. Bu türlerin çe?itlili?i do?an?n sa?l??? aç?s?ndan çok önemli. Bir bölgede ne kadar çok kelebek ya??yorsa o bölgedeki do?an?n o kadar sa?l?kl? oldu?undan bahsedebiliriz. Dolay?s?yla biz do?a sa?l???m?z? kaybediyoruz” diye konu?tu.

Kelebeklerin halk aras?nda bir gün ömrü oldu?u söyleminin gerçek bir bilgi olmad???n? kaydeden Y?ld?r?m, “Türüne göre 2 hafta ile 9 ay aras?nda ya??yorlar. Hatta k??? geçiren türlerimiz var. Baz? nadir türlerde 2 hafta kadar k?sa ömrü var. Ama bir gün yada 2-3 gün ömrü olan türlerimiz yok” dedi.

“DO?AYI SA?LIKLI B?R ?EK?LDE KORUYAMIYORUZ”

Bolu’dan Gümü?hane’ye gelen kelebek gözlemcisi ve mimar Seza Vardall? ise Türkiye’deki kelebek çe?itlili?inin Avrupa’n?n çok üzerinde oldu?unu, sadece Türkiye’de ya?ayan endemik türler bulundu?unu belirterek, “Tür say?s? ve birey say?s? azal?yor. Sebep olarak do?ay? sa?l?kl? bir ?ekilde koruyamad???m?za, bilinçsiz ilaçlama ve bilinçsiz tar?ma ba?l?yorum. Do?aya özen göstermiyoruz” ifadelerini kulland?.

“KELEBEK VE ARILAR E?ER YOK OLUYORSA DEMEK K? BU KÖTÜYE G?D???N B?R ??ARET?, B?R?NC?L B?R GÖSTERGE”

Maden mühendisi ve kelebek gözlemcisi Onat Ba?bay da kelebekler ar?larla beraber önemli biz tozla?t?r?c? oldu?unu vurgulayarak, “Bunlar?n do?adaki yeri çok önemli. Bir alandaki do?al çe?itlili?in seviyesi kelebek ve ar? miktar?yla do?ru orant?l?. Kelebek ve ar?lar e?er yok oluyorsa demek ki bu kötüye gidi?in bir i?areti, birincil bir gösterge” ?eklinde konu?tu.

“BU KONUDA AVRUPA’NIN ÇOK GER?S?NDEY?Z, D??ER ARKADA?LARIMIZI DA B?Z?M G?B? GÖZLEM YAPMAYA, VER?LER? KAYDETMEYE BEKL?YORUZ”

Türkiye’nin gözlemi ba?lang?ç seviyesinde oldu?unu, Avrupa ülkelerinde gözlemcili?in oldukça geli?ti?ini dile getiren Ba?bay, “Geriye dönük 40 y?la kadar kelebeklerin hangi oranda de?i?ti?ini, azal?p artt???n? bilebilecek seviyede gözlemleri var. Bizde maalesef gözlemci say?m?z ve gözlem miktar?m?z çok az. Onun için kelebeklerin hangi ortamda azal?p hangi ortamda varl???n? korudu?unu ortaya koyacak bilimsel veriye de ihtiyac?m?z var. Onun için di?er arkada?lar?m?z? da bizim gibi gözlem yapmaya, verileri kaydetmeye bekliyoruz” dedi.

“B?LG? ARTIYOR AMA POPÜLASYON AZALIYOR”

Giresun’dan ekibe kat?lan ö?retmen Sercan Bölük de “2018 y?l?nda Tomara ?elalesinde Antidolus ad?ndaki endemik türümüzün ?iran kayd?n? ald?m. Bunlar Türkiye için önemli bir tür. ?lk ba?lad???m dönemde popülasyon oldukça fazlayd?. O zamanlar bilgim az oldu?undan çok fazla tür bulamam??t?m. ?imdi bilgi art?yor ama popülasyon azal?yor. Ciddi manada gitti?im alanlarda hem tür say?s? hem popülasyon azalm?? durumda” ifadelerini kulland?.

“GÜMÜ?HANE’DE 230’A YAKIN TÜR VAR. BUNLARIN 206 TANES?N? FOTO?RAFLADIK”

Gümü?hane’nin kelebek gözlemcisi ö?retmen Vehbi Yalç?n ise Gümü?hane’nin Karadeniz bölgesiyle Do?u Anadolu bölgesi aras?nda her iki bölgenin ortak özelliklerini gösteren, flora ve faunas?yla zengin, enteresan ve s?rada?? bir co?rafyas? oldu?unu belirterek, “Gümü?hane’de 230’a yak?n tür var. Bunlar?n 206 tanesini foto?raflad?k. Geriye kalan türleri de popülasyon ve tür say?s?ndaki insan bask?s?ndan kaynaklanan, iklim de?i?ikli?inden kaynaklanan sebeplerden dolay? zorlan?yoruz. Pes etmedik, takip ediyoruz. Bitince de in?allah kitapla?t?rmay? dü?ünüyoruz” diye konu?tu.

“ENDEM?K VE DE?ERL? OLMASI TÜRÜ KOLEKS?YONERLER?N, B?YOLOJ?K KAÇAKÇILARIN GÖZDES? HAL?NE GET?RD?”

2009 y?l?ndan bugüne hemen her y?l temmuz ay? içerisinde endemik ve de?erli bir tür olan Çokgözlü Torul Mavisini foto?raflad?klar?n? kaydeden Yalç?n, “Endemik olmas? onu de?erli k?l?yor, de?erli k?lmas? da koleksiyonerlerin, biyolojik kaçakç?lar?n gözdesi haline getirdi türü. Gümü?hane’de geçti?imiz y?llarda birkaç kez ya?anm??l???m?z var. Ama halk?m?z bu noktada ciddi bir fark?ndal??a ula?t?. Birçok olay güvenlik güçlerine zaman?nda iletilerek gerekli önlemlerle yakalanmalar yap?ld?. Bu konuda rahat?z” ?eklinde konu?tu.

(?HA)