Muhalefetin her fırsatta 'yasaklar dönemi' yaftasını yapıştırdığı 20 yıllık süreç, Türkiye'nin 1982 Anayasası'nın prangalarını kırmaya başladığı dönem oldu. 2002'de iktidara gelir gelmez OHAL'i kaldıran AK Parti hükümeti, 28 Şubat'tan kalma vesayet düzeninin acı hatıralarını tek tek bertaraf etti.

Kamuda başörtüsü serbestliği, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi, kadınlara pozitif ayrımcılık ve milletvekili seçilme yaşının 30'dan 18'e indirilmesi gibi sayısız düzenleme ile Türkiye özgürlükler çağına adım attı.

ÖLÜM CEZASI KALDIRILDI

İktidara gelir gelmez insan haklarını önceleyen reformlarına başlayan AK Parti, 2004'de ölüm cezasını kaldırdı. Aynı yıl Devlet Güvenlik Mahkemeleri (DGM) kapatıldı, yargıda bağımsız ve tarafsız mahkemeler dönemi başladı.

Anayasa Mahkemesi yeniden yapılandırıldı. Hakimler ve Savcılar Kuruluna idari ve mali özerklik kazandırıldı. Genelkurmay'ın YÖK'te temsilci bulundurmasının önüne geçildi, eğitimde askeri vesayet sonlandırıldı.



FARKLI DİLDE PROPAGANDA HAKKI

MGK sivilleştirildi, Tanık Koruma Kanunu yürürlüğe girdi. Seçimlerde farklı dillerde propagandanın önü açıldı. Kendini daha iyi ifade edecek dillerde savunma hakkı hayata geçirildi.

Sendika özgürlüğü ve kamu görevlilerine toplu sözleşme yapma hakkı sağlandı. Kadınların eğitim, çalışma ve seçilme haklarının önündeki fiili engellerin kaldırılması, aile mahkemelerinin kurulması ve kefalette eşlerin rızasının alınmasına yönelik tarihi reformlar hayata geçti.

KADINA ŞİDDETİN CEZASI ARTTI

Kadına karşı işlenen şiddet cezalarının artırılmasının yanı sıra 2022'de ısrarlı takip suçu devreye girdi. 2012'de ailenin korunması ve kadına karşı şiddetin önlenmesine dair kanun çıktı. 5237 sayılı kanunla nefret ve ayrımcılık, çevrenin kirletilmesi, sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi gibi eylemler suç oldu.

2017'de askeri yargıya son verildi. 2005'te Çocuk Koruma Kanunu yürürlüğe girdi. Hayvanları Koruma Kanunu çıkarılarak can dostları adına önemli bir adım atıldı. 2016 yılında İnsan Hakları Dairesi Başkanlığı hizmete açıldı.



TUTUKLULUK ORANI DÜŞTÜ

Adalette sayısız reformların hayata geçirildiği 20 yıllık süreçte hakim sayısı yüzde 151 artarak 15 bin 394 oldu. Savcı sayısı yüzde 129 arttı ve 7 bin 440'a yükseldi. Kadın hakim sayısı 7 bin 128 ile yüzde 313 arttı. Kadın savcıların sayısı bin 228'e tırmanarak yüzde 906'lık artış gösterdi.

Mahkeme sayıları adli yargı ilk derecede yüzde 94, idari yargı ilk derecede yüzde 47 arttı. Müstakil ihtisas mahkemelerinin toplam artışı yüzde 59 oldu.

Bu süreçte ceza infaz kurumları yüzde 24 azalırken, iş yurdu sayısı ise yüzde 111 artış gösterdi. Cezaevlerindeki tutukluluk oranı 2002'ye kıyasla yüzde 65 oranında düştü