Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas? (TCMB), Para Politikas? Kurulu (PPK) toplant? özetini yay?mlad?. Özette, enflasyonda yak?n dönemde gözlenen yükseli?te; güçlü negatif arz ?oklar?n?n etkili oldu?u bildirildi.

ENFLASYON GEL??MELER?

Özette ?u ifadelere yer verildi:

“Tüketici fiyatlar? Mart ay?nda yüzde 5,46 oran?nda artm??, y?ll?k enflasyon 6,70 puan yükseli?le yüzde 61,14 olarak gerçekle?mi?tir. Y?l?n ba??ndan itibaren uluslararas? emtia fiyatlar?nda gözlenen art?? e?ilimi jeopolitik geli?melerle beraber bu dönem daha da belirginle?mi?, Mart ay?nda ba?ta enerji, metal, g?da ve tar?msal emtia olmak üzere tarihsel olarak yüksek ayl?k art??lar kaydedilmi?tir. Söz konusu geli?meler özellikle yurt içi enerji ve g?da fiyatlar? üzerinde etkili olmu?tur. Temel malda y?ll?k enflasyon giyim ve ayakkab? grubunda yatay seyrederken di?er alt gruplarda yükselmi?tir. Hizmet grubunda enerji ve g?da fiyatlar?ndaki görünüme paralel olarak ula?t?rma ve lokanta-otel fiyatlar?ndaki geli?meler öne ç?km??t?r. Uluslararas? emtia fiyatlar?nda güçlenen art??lar ve tedarik zincirlerindeki aksamalar neticesinde üretici fiyatlar?ndaki art??lar sürmü?tür. Bu görünüm alt?nda, B ve C göstergelerinin y?ll?k enflasyonlar?ndaki yükseli? Mart ay?nda devam etmi?tir.

G?da ve alkolsüz içecek fiyatlar? Mart ay?nda yüzde 4,73 oran?nda artm??, grup y?ll?k enflasyonu 5,86 puan yükselerek yüzde 70,33 olmu?tur. Mart ay?nda ABD dolar? cinsinden FAO uluslararas? g?da fiyat endeksinde yüzde 12,64 ile tüm zamanlar?n en yüksek art??? kaydedilmi?tir. Söz konusu art??? tah?l, bitkisel ya? ve et fiyatlar? sürüklerken, ?eker ve süt ürünleri de önemli ölçüde yükselmi?tir. Jeopolitik geli?melerle g?da ve tar?msal emtia fiyatlar?nda ya?anan yüksek art??lar yurt içi fiyatlar üzerinde bask? olu?tururken, temel g?da ürünlerindeki KDV indiriminin sarkan etkileri daha olumsuz bir görünümün önüne geçmi?tir. Mart ay?nda, i?lenmemi? g?da grubunda daha belirgin olmak üzere hem i?lenmemi? hem i?lenmi? g?da grubunda y?ll?k enflasyon artmaya devam etmi?tir.

??lenmemi? g?dada, mevsimsellikten ar?nd?r?lm?? taze meyve ve sebze fiyatlar? görece yatay seyrederken, di?er i?lenmemi? g?da grubunda artan d?? fiyat bask?lar? neticesinde yükselen yem fiyatlar?n?n etkiledi?i k?rm?z? ve beyaz et kalemlerinin yan? s?ra patates ve yumurta olumsuz ayr??m??t?r. ??lenmi? g?dada ekmek ve tah?llarda görülen art??ta bu?day fiyatlar? belirleyici olurken, kat?s?v? ya?lar, et ürünleri, ?eker ve alkolsüz içecekler öne ç?kan di?er kalemler olmu?tur. Öncü göstergeler, arz s?k?nt?lar? ile uluslararas? g?da ve tar?msal emtia fiyatlar?ndaki art???n gecikmeli etkileriyle g?da enflasyonunda yükseli?in sürdü?üne i?aret etmektedir.

Enerji fiyatlar? Mart ay?nda yüzde 11,01 oran?nda yükselmi?, grup y?ll?k enflasyonu 19,96 puanl?k yükseli?le yüzde 102,94 seviyesine ula?m??t?r. Jeopolitik risklerle h?zlanan uluslararas? enerji fiyatlar?n?n etkisiyle akaryak?t, tüp gaz ve kat? yak?t kalemlerinde yüksek ayl?k art??lar izlenmi?tir. Di?er taraftan, meskenlere yönelik elektrik fiyatlar?nda kademeli tarife limitinin artt?r?lmas? ve KDV indirimiyle görülen dü?ü? enerji enflasyonunu s?n?rlam??t?r.

Temel mal fiyatlar? Mart ay?nda yüzde 4,56 oran?nda artm??, grup y?ll?k enflasyonu 4,81 puan yükseli?le yüzde 59,19 olarak gerçekle?mi?tir. Y?ll?k enflasyon giyim ve ayakkab? grubunda yatay bir seyir göstererek yüzde 26,54 oran?nda gerçekle?mi?tir. Dayan?kl? mal grubunda fiyatlar bu dönemde bir miktar h?zlanarak yüzde 5,09 oran?nda artm??, bu geli?mede otomobil ve mobilya kalemlerindeki geli?meler öne ç?km??t?r. Di?er temel mal grubunda fiyat art??? ayl?k bazda yüzde 5,36 ile güçlü seyretmeye devam etmi?tir. Nisan ay?nda hijyen ürünlerinde KDV 2 oran?n?n yüzde 18’den yüzde 8’e dü?ürülmesinin di?er temel mallar grubu enflasyonunu olumlu yönde etkilemesi beklenmektedir.

Hizmet fiyatlar? Mart ay?nda yüzde 4,19 oran?nda yükselmi?, grup y?ll?k enflasyonu 3,83 puan art??la yüzde 36,72 olmu?tur. Y?ll?k enflasyon ula?t?rma ve lokanta-otelde daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda yükselmi?tir. Ula?t?rma grubunda akaryak?t fiyatlar?ndaki art???n yans?malar? hissedilmi?, bu geli?mede karayolu ile ?ehirleraras? yolcu ta??mac?l???n?n yan? s?ra otobüs ve demiryolu ile ?ehir içi yolcu ta??mac?l??? fiyatlar?ndaki art??lar öne ç?km??t?r. Akaryak?t fiyat geli?melerinin ula?t?rma hizmetleri üzerindeki etkisinin Nisan ay?nda da devam etmesi beklenmektedir. Temel girdi maliyetlerindeki art??lar lokanta-otel grubunu olumsuz etkilemi?, bu grupta y?ll?k enflasyon yüzde 60,40 seviyesine ula?m??t?r.

Jeopolitik geli?meler neticesinde önemli ölçüde yükselen uluslararas? emtia fiyat art??lar?n?n etkisi ticarete konu olan mallar ile s?n?rl? kalmayarak, ba?ta akaryak?t ve g?da fiyatlar? kanal?yla hizmet enflasyonunu da yukar? çekmektedir. Di?er hizmetler grubunda geriye endeksleme davran???n?n yayg?n oldu?u e?itim hizmetleri ile sigorta ücretleri öne ç?karken, fiyat art??lar? alt kalemler geneline yay?lm??t?r. Di?er taraftan, mevsimsel etkilerden ar?nd?r?lm?? veriler kirada ayl?k art??lar?n yava?lad???na i?aret etmi?tir.

Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatlar?, sigara fiyatlar?nda üretici firmalar kaynakl? yap?lan art?? sonucunda Mart ay?nda yüzde 3,91 oran?nda artm??, y?ll?k enflasyon yüzde 51,43 seviyesine yükselmi?tir. Söz konusu art???n Nisan ay?na da sarkan etkileri olaca?? not edilmelidir.

Piyasa Kat?l?mc?lar? Anketi Nisan ay? sonuçlar?na göre cari y?l sonu enflasyon beklentisi 5,97 puan art??la yüzde 46,44, gelecek on iki aya ili?kin enflasyon beklentisi 1,98 puan art??la yüzde 28,41 seviyesine yükselmi?tir. Mevcut durumda, gelecek yirmi dört aya ili?kin enflasyon beklentisi yüzde 17,68, gelecek be? y?la ili?kin enflasyon beklentisi ise yüzde 9,23 seviyesindedir.

ENFLASYONU ETK?LEYEN UNSURLAR VE R?SKLER

Öncü göstergeler, küresel ekonomideki toparlanman?n ivme kayb?na kar??n devam etti?ine i?aret etmektedir. Bununla beraber etkisi sürmekte olan jeopolitik riskler, küresel ve bölgesel iktisadi faaliyet üzerindeki a?a?? yönlü riskleri canl? tutmakta ve belirsizliklerin artmas?na yol açmaktad?r.

Küresel g?da güvenli?indeki belirsizlikler, emtia fiyatlar?ndaki yüksek seyir, enerji ba?ta olmak üzere baz? sektörlerdeki arz k?s?tlar?n?n daha da belirgin hale gelmesi ve ta??mac?l?k maliyetlerindeki yüksek seviye uluslararas? ölçekte üretici ve tüketici fiyatlar?n?n artmas?na yol açmaktad?r. Yüksek küresel enflasyonun, enflasyon beklentileri ve uluslararas? finansal piyasalar üzerindeki etkileri yak?ndan izlenmektedir. Bununla birlikte, geli?mi? ülke merkez bankalar? artan enerji fiyatlar? ve arz-talep uyumsuzlu?una ba?l? olarak enflasyonda görülen yükseli?in beklenenden uzun sürebilece?ini de?erlendirmektedir. Bu çerçevede, iktisadi faaliyet, i?gücü piyasas? ve enflasyon beklentilerinde ülkeler aras?nda farkl?la?an görünüme ba?l? olarak geli?mi? ülke merkez bankalar?n?n para politikas? ileti?imlerinde ayr??ma gözlenmekle birlikte, merkez bankalar? destekleyici parasal duru?lar?n? halen sürdürmekte, varl?k al?m programlar?n? azaltarak devam ettirmektedir.

Geli?mekte olan ülkelere yönelen portföy giri?leri risk i?tah?na paralel hareket ederek Mart ay?n?n son haftas?na kadar gerilemi?, bu tarihten sonra hisse senedi piyasalar?n?n öncülü?ünde toparlanm??t?r. Bununla birlikte geli?mi? ülkelerin uzun vadeli tahvil faizlerindeki oynakl?k ve küresel finansal ko?ullar?n seyri geli?mekte olan ülkelere yönelen portföy ak?mlar?na ili?kin riskleri canl? tutmaktad?r. Söz konusu risklerin Türkiye’ye yönelik portföy ak?mlar? kanal?yla yaratabilece?i etkilerin, yurt d??? yerle?iklerin portföy 3 pozisyonlanmalar?ndaki mevcut seviyeler dikkate al?nd???nda daha s?n?rl? kalabilece?i de?erlendirilmektedir.

Enflasyonda yak?n dönemde gözlenen yükseli?te; jeopolitik geli?melerin yol açt??? enerji maliyeti art??lar?, ekonomik temellerden uzak fiyatlama olu?umlar?n?n geçici etkileri, küresel enerji, g?da ve tar?msal emtia fiyatlar?ndaki art??lar?n olu?turdu?u güçlü negatif arz ?oklar? etkili olmaya devam etmi?tir.

Jeopolitik geli?melerle kayda de?er ?ekilde güçlenen emtia fiyatlar?ndaki art??lar ve tedarik sürecinde süregelen aksakl?klar üretici fiyatlar?n? Mart ay?nda da olumsuz etkilemeye devam etmi?, y?ll?k üretici enflasyonu ba?ta enerji olmak üzere tüm alt gruplarda yükselmi?tir. Enerji fiyatlar?nda ula??lan yüksek seviyelerin olumsuz yans?malar? belirginle?mi?tir. Alt gruplar baz?nda ayl?k de?i?imler dikkate al?nd???nda, rafine petrol ürünleri, in?aat ile ba?lant?l? ürünler, metaller, elektrik-gaz üretimi ile da??t?m?, temel eczac?l?k, tütün ve g?da ürünleri bu dönemde öne ç?kan kalemler olmu?tur.

Kapasite kullan?m seviyeleri ve di?er öncü göstergeler yurt içinde iktisadi faaliyetin, bölgesel farkl?l?klar ortaya ç?ksa bile d?? talebin giderek artan olumlu etkisiyle güçlü seyretti?ine i?aret etmektedir. Sanayi üretimi ?ubat ay?nda mevsim ve takvim etkilerinden ar?nd?r?lm?? olarak bir önceki aya k?yasla yüzde 4,4 oran?nda artarak Ocak ay?nda uygulanan elektrik ve do?algaz kesintilerinin olu?turdu?u üretim kay?plar?n?n telafi edildi?ine i?aret etmi?tir. Böylelikle üretim Ocak-?ubat aylar? ortalamas? itibar?yla bir önceki çeyre?e göre yüzde 2 oran?nda art?? kaydetmi?tir. Üretimdeki ayl?k art?? sektörlerin geneline yay?l?rken ihracatç? sektörlerde sanayi üretimi daha güçlü seyretmi?tir. Sanayi ciro endeksleri de yurt d??? talebin sanayi üretimini desteklemeye devam etti?ini göstermektedir. Di?er taraftan, perakende sat?? hacim endekslerinin Ocak-?ubat aylar? ortalamas? bir önceki çeyre?e k?yasla azal?? kaydederek yurt iç talepte ivme kayb?na i?aret etmi?tir.

Mart ay? itibar?yla, imalat sanayi firmalar?n?n gelecek on iki ayl?k döneme ili?kin yat?r?m e?ilimleri yüksek seyretmektedir. Y?l?n ilk çeyre?inde firmalar?n kay?tl? iç ve d?? piyasa sipari?leri ile gelece?e yönelik sipari? beklentilerine bak?ld???nda, d?? talebin güçlü seyrini sürdürdü?ü, iç talebin ise ivme kaybetti?i görülmektedir. Nitekim, kartla yap?lan harcamalar ?ubat-Mart döneminde toparlanmaya i?aret etmekle birlikte çeyreklik bazda s?n?rl? dü?ü? kaydetmi?tir.

??gücü piyasas?ndaki geli?meler iktisadi faaliyetle uyumlu bir görünüm sergilemektedir. ?ubat ay?nda mevsimsellikten ar?nd?r?lm?? i?sizlik oran? yüzde 10,7 olarak gerçekle?mi?tir. ?ubat ay? itibar?yla ilk çeyrekte istihdam bir önceki çeyre?e k?yasla yüzde 0,7 oran?nda artm??t?r. Kat?l?m oran? ?ubat ay?nda 0,2 puan dü?ü?le yüzde 52,2 olurken mevsimsellikten ar?nd?r?lm?? toplam i?sizlik oran? Ocak-?ubat dönemi ortalamas?nda bir önceki çeyre?e göre 0,2 puan dü?erek yüzde 10,9 düzeyinde gerçekle?mi?tir. Anket göstergeleri ve yüksek frekansl? veriler, i?gücü piyasas?nda olumlu görünümün korundu?una i?aret etmektedir.

Son dönemde enerji ithalat?ndaki kuvvetli seyir cari i?lemler dengesini olumsuz etkilemektedir. Cari i?lemler dengesi ?ubat ay?nda 5,2 milyar ABD dolar? aç?k verirken y?ll?kland?r?lm?? cari aç?k 2,7 milyar dolarl?k art??la 21,8 milyar ABD dolar? seviyesine yükselmi?tir. Geçici d?? ticaret verileri Mart ay?nda ihracat?n yüksek seviyesini korudu?una, ithalat?n ise enerji ve emtia fiyatlar?ndaki yüksek seviyeler kaynakl? olarak art?? kaydetti?ine i?aret etmi?tir. Bu çerçevede s?cak çat??ma nedeniyle ihracatta k?sa dönemde bölgesel kay?plar ortaya ç?ksa da ihracatç? firmalar?n dinamik kapasitesi ve pazar çe?itlendirme esnekli?i sayesinde, di?er ülkelere yap?lan ihracattaki art??la söz konusu kay?plar?n telafi edildi?i gözlenmektedir. D?? ticaret dengesindeki bu görünüme kar??n, hizmet gelirlerindeki olumlu seyir cari i?lemler dengesini desteklemeye devam etmektedir. Büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bile?enlerin pay? artarken, cari i?lemler dengesinde enerji 4 fiyatlar?ndan kaynaklanan riskler devam etmektedir. Cari i?lemler dengesinin sürdürülebilir seviyelerde kal?c? hale gelmesi, fiyat istikrar? için önem arz etmektedir.

PARA POL?T?KASI

Para politikas? duru?u, enflasyon görünümüne yönelik risklerin kayna??na, kal?c?l???na ve para politikas? ile ne ölçüde kontrol alt?na al?nabilece?ine dair de?erlendirmeler dikkate al?narak, temkinli bir yakla??mla sürdürülebilir fiyat istikrar? hedefine ula??lmas? oda??nda belirlenecektir.

Para politikas?nda sürdürülebilir fiyat istikrar? hedefi do?rultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten lirala?ma odakl? bir yakla??m sergilenmeye devam edilecektir. Kurul, uzun vadeli Türk liras? yat?r?m kredileri de dâhil olmak üzere kredilerin büyüme h?z? ve eri?ilen finansman kaynaklar?n?n amac?na uygun ?ekilde iktisadi faaliyet ile bulu?mas?n?n finansal istikrar aç?s?ndan önemli oldu?unu de?erlendirmi?tir. Bu çerçevede Kurul, makroihtiyati politika setinin güçlendirilmesine karar vermi?tir.

Kurul, sürdürülebilir fiyat istikrar? ve finansal istikrar?n tesisi için at?lan ve kararl?l?kla sürdürülmekte olan ad?mlar ile birlikte, küresel bar?? ortam?n?n yeniden tesis edilmesi ve enflasyonda baz etkilerinin de ortadan kalkmas?yla dezenflasyonist sürecin ba?layaca??n? öngörmektedir. Bu çerçevede Kurul, politika faizinin sabit tutulmas?na karar vermi?tir.

Al?nm?? olan kararlar?n birikimli etkileri yak?ndan takip edilmekte ve bu dönemde fiyat istikrar?n?n sürdürülebilir bir ?ekilde kurumsalla?mas? amac?yla TCMB’nin tüm politika araçlar?nda kal?c? ve güçlendirilmi? lirala?may? te?vik eden geni? kapsaml? bir politika çerçevesi gözden geçirme süreci devam etmektedir. Bu süreçte, politika araçlar?n?n Türk liras? mevduat geli?iminin desteklenmesi, AP? fonlamas?n?n teminat yap?s?nda Türk liras? cinsi varl?klar?n art?r?lmas?, para takas? (swap) miktar?n?n kademeli ?ekilde azalt?lmas? ve döviz rezervlerinin güçlendirilmesi istikametinde geli?tirilmesine odaklan?lacakt?r.

Bu çerçevede, Türk liras? likiditesinde ve da??l?m?nda ya?anan geli?melerin mevduat ve kredi fiyatlamalar? üzerindeki etkileri, döviz kurundaki geli?melerin enflasyon beklentileri üzerindeki gecikmeli etkileri, kur korumal? mevduat ürünlerine yönelik geli?melerin ters para ikamesi, döviz piyasalar?n?n derinli?i ve istikrar? ve fiyat istikrar? üzerindeki etkileri analiz edilmekte ve gerekli politika tedbirleri olu?turulmaya devam edilmektedir.

TCMB, fiyat istikrar? temel amac? do?rultusunda enflasyonda kal?c? dü?ü?e i?aret eden güçlü göstergeler olu?ana ve orta vadeli yüzde 5 hedefine ula??ncaya kadar elindeki tüm araçlar? lirala?ma stratejisi çerçevesinde kararl?l?kla kullanmaya devam edecektir.

Fiyatlar genel düzeyinde sa?lanacak istikrar, ülke risk primlerindeki dü?ü?, ters para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki art?? e?iliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kal?c? olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrar? ve finansal istikrar? olumlu etkileyecektir. Böylelikle, yat?r?m, üretim ve istihdam art???n?n sa?l?kl? ve sürdürülebilir bir ?ekilde devam? için uygun zemin olu?acakt?r.

Kurul, fiyat istikrar?n?n sa?lanmas? için, güçlü bir politika koordinasyonuyla tüm payda?lar? içeren bütüncül bir makro politika bile?imi olu?turulmas?n? desteklemektedir.
Kurul, kararlar?n? ?effaf, öngörülebilir ve veri odakl? bir çerçevede almaya devam edecektir.”