ABD'li düşünce kuruluşu Atlantic Council, "kara para" olarak adlandırdığı ve Rus oligarkların yurt dışında sakladığı servetin yaklaşık 1 trilyon dolara ulaştığını söylüyor. Kuruluşun 2020 raporu, bu miktarın dörtte birinin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve yakın ortakları, "oligarklar" olarak bilinen zengin Ruslar tarafından kontrol edildiğini tahmin ediyor. Raporda, "Bu para, Kremlin tarafından casusluk, terörizm, endüstriyel casusluk, rüşvet, siyasi manipülasyon, dezenformasyon ve diğer birçok kötü amaç için kullanılabilir ve yönlendirilebilir" deniliyor.

KARA PARA NASIL ELDE EDİLDİ?

Bir başka ABD düşünce kuruluşu olan National Endowment for Democracy, Putin'in yakın ortaklarını "devlet bütçesinden çalmaya, özel işletmelerden para sızdırmaya ve hatta kârlı işletmelere doğrudan el koymaya" teşvik ettiğini söylüyor. Bu şekilde, on milyarlara ulaşan kişisel servetler elde ettiklerini belirtiyor. Rus muhalefet liderleri Boris Nemtsov ve Vladimir Milov, 2004-2007 yılları arasında petrol devi Gazprom'un fonlarından Putin'in yandaşlarına 60 milyar Dolar aktarıldığını iddia ettiler. Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu tarafından yayınlanan Pandora Belgeleri, Putin'e yakın insanların çok zengin olduğunu ve kendi servetini farklı yerlere taşımasına yardımcı olabileceklerini belirtiyor.

PARA NEREDE TUTULUYOR?

Tarihsel olarak, bu paranın çoğu uygun vergilerin cazibesiyle Kıbrıs'a gitti. Bazıları adayı "Akdeniz'deki Moskova" olarak adlandırıyor. Atlantik Konseyi'ne göre, yalnızca 2013'te 36 milyar dolarlık Rus parası Kıbrıs'a gitti. Bu işlemlerin çoğunda, paranın gerçek sahiplerini gizlemek için paravan şirketler kullanıldı. 2013 yılında Uluslararası Para Fonu (IMF), Kıbrıs'ı paravan şirketlere ait on binlerce banka hesabını kapatmaya ikna etti. Britanya Denizaşırı Toprakları'na bağlı Virjin Adaları ve Cayman Adaları gibi bölgeler de favori destinasyonlar arasında yer aldı. Global Witness'ın bir raporuna göre, 2018'de Rus oligarklarının bu vergi cennetlerinde tahmini 45.5 milyar doları bulunuyordu. Bu paranın bir kısmı, yatırım yapılabilecek ve getiri elde edilebilecek şekilde New York ve Londra gibi finans merkezlerine de gidiyor. Yolsuzlukla mücadele örgütü Uluslararası Şeffaflık Örgütü, İngiltere'deki en az 2 milyar dolarlık mülkün mali suçla suçlanan veya Kremlin'le bağlantılı Ruslara ait olduğunu iddia ediyor.

Organize Suç ve Yolsuzluk Raporlama Projesi'nin "Rus Çamaşırhanesine" ilişkin 2014 tarihli bir raporunda Rus kara para aklamanın kapsamı daha da açığa çıktı. Raporda, 2011 ile 2014 yılları arasında 19 Rus bankasının 96 ülkede 5140 şirkete 20.8 milyar dolar akladığı belirtildi.

PARA NEREDE GİZLENİYOR?

Rus oligarklarının yurtdışındaki "kara paralarını" saklamalarının olağan yolu paravan şirketlerdir. Atlantik Konseyi'ne göre, "Bu oligarklar, fonlarını gizlemek ve aklamak için yasal yollar geliştirmek üzere dünyanın en iyi avukatlarını, denetçilerini, bankacılarını ve lobicilerini işe alıyor". "Ciddi bir oligark, bir dizi offshore yargı bölgesinde anonim paravan şirketlerden oluşan katmanlara sahiptir ve fonları bunlar arasında yıldırım hızıyla hareket eder." Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu'nun 2016'da yayımladığı Panama Belgeleri'ne göre, tek bir şirketin varlıklı Ruslar için kurduğu paravan şirket sayısı 2000'i aşıyordu. Ukrayna'nın işgalinin ardından birçok ülkede Rus parasının izini sürmek için bir dizi önlem açıklandı. ABD, Rus oligarkları mali bakımdan çökertmek üzere yeni bir görev gücü kuruyor. Adalet Bakanlığı tarafından yürütülecek bu girişimde, yasa dışı yollardan elde edilen varlıklara el konulması amaçlanıyor.

İngiltere hükümeti, İngiltere'de mülk satın almak isteyenleri, paranın kaynağını kanıtlamak zorunda bırakan Açıklanamayan Servet Emirlerinin kullanımını artırmak üzere adımlar attı. Hesap Dondurma Emirleri, paranın suç faaliyetiyle bağlantılı olduğundan şüphelenilmesi halinde mahkemelere bankadaki fonları dondurma yetkisi veriyor. Hükümet, denizaşırı kuruluşlara ait mülkler için yararlanma hakkı kaydı içeren Ekonomik Suç Yasasını onayladı. İngiltere ayrıca, ülkeye büyük miktarlarda yatırım yapmaları halinde varlıklı yabancılara oturum izni veren "altın vize programını" da rafa kaldırdı. Rus parası için favori bir sığınak olan Malta da, oligarkların vatandaşlık satın almasına izin veren "altın pasaport" programını rafa kaldırdı. Kıbrıs ve Bulgaristan ise altın pasaport uygulamasını 2020'de rafa kaldırmıştı.